(Mô tả, hình ảnh cây sen, phân bố, thu hái, chế biến, thành phần hóa học, tác dụng dược lý...)
Mô tả:
Cây sen là một cây thuốc quý, một loại cây mọc dưới nước, thân rễ hình trụ mọc ở trong bùn thường gọi là ngó sen hay ngẫu tiết, ăn được, lá còn gọi là liên diệp mọc lên khỏi mặt nước, cuống lá dài, có gai nhỏ, phiến lá hình khiên, to, đường kính 60-70cm có gân toả tròn. Hoa to màu trắng hay đỏ hồng, đều lưỡng tính. Đài 3-5, màu lục, tràng gồm nhiều cánh màu hồng hay trắng một phần, những cánh ngoài còn có màu lục như lá đài. Nhị nhiều, bao phấn 2 ô, nứt theo một kẽ dọc. Trung đói mọc dài ra thành một phần hình trắng thường gọi là gạo sen dùng để ướp chè. nhiều lá noãn dời nhau đựng trong một đế hoa loe ra thành hình nón ngược gọi là gương sen hay liên phòng. Mỗi lá noãn có 1-3 tiểu noãn. Quả chứa hạt gọi là liên nhục không nội nhũ. Hai lá mầm dày. Chồi mầm còn gọi là liên tâm gồm 4 lá non gập vào phía trong.
Bạn đang xem: Tác dụng của cây sen
Phân bố, thu hái:
Ở Việt Nam sen được trồng ở nhiều nơi, mọc hoang ở các vùng ao hồ, đầm,...
Sen được trồng ở nhiều nơi trong nước ta để ăn và dùng làm thuốc. Mùa thu hái vào các tháng 7-9.
Bộ phận dùng làm thuốc
Toàn cây: đều có thể dùng làm thuốc
- Hạt Sen - Semen Nelumbinis, thường gọi là Liên tử là phần màu trắng bên trong vỏ cứng của quả Sen, sau khi đã bỏ cả chồi mầm
- Tâm Sen- Plumu Nelumbinis, thường gọi Liên tử tâm là mầm xanh ở chính giữa hạt Sen
- Tâm Sen - Plumu Nelumbinis, thường gọi Liên tử tâm là mầm xanh ở chính giữa hạt Sen- Lá sen - Folium nelumbinis thường gọi là Hà Diệp
- Mấu ngó Sen - Nodus Nelumbinis Rhizomatis, thường gọi Ngẫu tiết
- Đế của hoa sen gọi là liên phòng
Thành phần hóa học
- Hạt Sen chứa nhiều tinh bột (60%), đường raffinose, 1% chất đạm, 2% chất béo và có một số chất khác như canxi 0,089%, phosphor 0,285%, sắt 0,0064%, với các chất lotusine, demethyl coclaurine, liensinine, isoliensinine.
- Tâm Sen có 5 alcaloid, tỷ lệ toàn phần là 0,89% - 1,06%, như liensinine, isoliensinine, neferine; lotusine, motylcon, paline; còn có nuciferin, bisclaurin (alcaloid) và betus (base hữu cơ).
- Gương Sen có 4,9% chất đạm, 0,6% chất béo, 9% carbohydrat và một lượng nhỏ vitamin C 0,017%.
- Tua nhị Sen có tanin.
- Lá Sen có tỷ lệ alcaloid toàn phần là 0,21-0,51%, có tới 15 alcaloid, trong đó chất chính là nuciferin 0,15%; còn roemerin coclaurin, dl-armepavin, O-nornuciferin liriodnin, anonain, pronuciferin, còn các acid hữu cơ, tan vitamin C.
- Ngó Sen chứa 70% tinh bột, 8% asparagin, arginin, trigonellin, tyrosinglucose, vitamin C, A, B, PP, tinh bột và một ít tanin.
Tác dụng dược lý
Lá sen còn có tác dụng giảm béo và chống xơ vữa động mạch, do trong lá có nhiều loại alkaloids và flavonoid đặc biệt; ngoài ra còn có tác dụng giải độc nấm. Do đó, trên lâm sàng hiện nay, lá sen còn được sử dụng để phòng ngừa và chữa trị béo phì, phòng trị cao huyết áp, cao mỡ máu, xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành tim và viêm túi mật. Theo các chuyên gia, những người cao tuổi cơ thể đã suy yếu, động mạch não đã bị xơ cứng, hoặc từng bị liệt nửa người do tai biến mạch máu não, nên thường xuyên sử dụng lá sen.
Vị thuốc từ sen
(Công dụng, liều dùng, quy kinh, tính vị...)
Mỗi bộ phận của cây sen đều là vị thuốc chữa bệnh, mỗi bộ phận đều có tính vị, quy kinh, công dụng, liều dùng khác nhau.
Hà diệp (Liên diệp, Lá sen)
Tính vị: Vị đắng chát, tính bình.
Quy kinh: Vào kinh các kinh: Tâm, Tỳ, Vị. Công dụng: Thanh thử thấp, chỉ huyết.
Chủ trị: Chữa sốt mùa hè, say nắng, chữa ỉa chảy.
Liều dùng: Từ 12 - 20g/ngày, dưới dạng nước ép hoặc thuốc sắc hoặc dạng thuốc bột.
Liên tu (Nhụy sen, tua sen):
Tính vị: Ngọt sáp, tính bình.
Quy kinh: Vào 2 kinh Tâm và Thận.
Công dụng: Thanh tâm, bổ thận sáp tinh.
Chủ trị: Chữa băng lậu hay quên, cầm máu. Liều dùng: 5 - 10g/ngày.
Liên ngẫu (Ngẫu tiết)
Tính vị: Vị ngọt, tính mát.
Quy kinh: Vào kinh Tâm, Can, Tỳ.
Công dụng: Lương huyết chỉ huyết, thanh tả vị hỏa, tiêu thực, bổ tâm, thanh nhiệt.
Chủ trị: Chữa chảy máu cam, đái ra máu, ỉa ra máu, chữa sản hậu bị tổn thương sau đẻ.
Liều dùng: 12 - 20g/ngày dưới dạng thuốc sắc hay dùng sống, có thể phơi khô sao thơm hoặc sao tồn tính.
Liên phòng (Gương sen)
Tính vị: Vị đắng, tính chát ôn.
Quy kinh: Vào 2 kinh Can, Tâm bào.
Công dụng: Tiêu ứ, chỉ huyết.
Chủ trị: Chữa băng lậu ra máu, đi tiểu ra máu, đẻ xong nhau thai ra chậm.
Liều dùng: 8 - 12g/ngày.
Liên nhục (Hạt sen)
Tính vị: Ngọt sáp, tính bình.
Quy kinh: Vào 3 kinh Tâm, Tỳ, Thận.
Công dụng: Bổ tâm an thần, ích tỳ sáp trường, cố tinh, sinh dưỡng cơ nhục.
Chủ trị: Các chứng tâm tỳ hư mất ngủ, tâm phiền, ỉa chảy kéo dài, người gày yếu, cơ bắp teo nhẽo, trẻ em bụng ỏng đít beo.
Liều dùng: 12 - 20g/ngày.
Thạch liên nhục
Tính vị: Tính hơi hàn, vị khổ.
Quy kinh: Vào 2 kinh Can, Tỳ.
Công dụng: Thanh nhiệt ở tâm vị, sáp tinh, sáp trường chỉ lỵ, thanh tâm hỏa.
Chủ trị: Chữa di tinh, chữa lỵ mãn tính, chứng tâm hỏa gây mất ngủ hoặc tâm hỏa dồn xuống bàng quang gây đái buốt, đái đục.
Liều dùng: 6 - 12g/ ngày.
Liên tâm (Tâm sen)
Tính vị: Vị đắng, tính hàn.
Quy kinh: Vào 2 kinh: Tâm và Thận.
Công dụng: Thanh tâm, an thần trừ phiền.
Chủ trị: Chữa mất ngủ, trấn tâm an thần, giải phiền lao, chữa nói nhảm, di mộng tinh, tăng khí lực.
Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc từ sen
Mỗi bộ phận của cây sen có tác dụng chữa bệnh khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc từ cây sen
Chữa di tinh, hoạt tinh, di niệu:
Bài Cố tinh hoàn, gồm liên nhục 2kg, liên tu 1kg, hoài sơn 2kg, sừng nai 1kg, khiếm thực 0,5kg, kim anh 0,5kg. Các vị tán thành bột, riêng kim anh nấu cao, làm thành viên hoàn, ngày uống 10 - 20g.
Chữa tiêu chảy mãn tính:
Liên nhục 12g, đảng sâm 12g, hoàng liên 5g. Các vị sắc uống hoặc tán bột uống mỗi ngày 10g.
Chữa mất ngủ do tâm hỏa vượng:
Bài Táo nhân thang, gồm táo nhân 10g, viễn trí 10g, liên tử 10g, phục thần 10g, phục linh 10g, hoàng kỳ 10g, đảng sâm 10g, trần bì 5g, cam thảo 4g. Tất cả sắc uống ngày 1 thang.
Chán ăn do suy nhược:
Hạt sen 100g, bao tử heo một cái. Bao tử rửa sạch, thái lát, thêm nước vừa đủ, tiềm cách thủy với hạt sen, dùng trong ngày.
Chữa sốt cao nôn ra máu, chảy máu cam:
Tứ sinh thang, gồm sinh địa tươi 24g, trắc bá diệp tươi 12g, lá sen tươi 12g, ngải cứu tươi 8g. Các vị nấu lấy nước uống nhiều lần trong ngày.
Trị béo phì, hạ cholesterol máu cao:
Đây là công dụng mới được phát hiện của lá sen. Trên thị trường hiện có bán nhiều loại trà giảm béo có lá sen, song có thể tự dùng bằng cách nấu lá sen tươi uống thay nước hàng ngày, mỗi ngày 1 lá.
Chữa mất ngủ do tâm hỏa vượng :
Táo nhân 10g, viễn trí 10g, liên tử 10g, phục thần 10g, phục linh 10g. Hoàng kỳ 10g, đảng sâm 10g, trần bì 5g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày một thang.
Trị chứng hồi hộp, mất ngủ, đau tim (canh hạt sen, tim heo):
- Thành phần: 60g hạt sen, 1 cái tim heo, 40g phòng đảng sâm.
- Cách chế biến: thái mỏng tim heo. Hạt sen đem bóc bỏ vỏ ngoài và tim bên trong. Dùng rượu rửa sạch phòng đản sâm, rồi thái khúc. Cho tất cả vào nồi cùng với 6 chén nước, nấu với lửa lớn đến khi sôi, để sôi trong 10 phút, hạ lửa nhỏ, nấu tiếp 2 giờ nữa thì dùng được
Khó ngủ, hay hồi hộp, huyết áp cao:
Lấy từ 1,5 - 3g tâm sen pha trà uống. Cách khác, lấy lá sen, hoa hòe mỗi vị 10g; cúc hoa vàng 4g, sắc uống hoặc lá sen loại bánh tẻ 30g rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô, sắc hoặc hãm uống.
Tiêu chảy, kiết lỵ:
Sen nguyên cọng chừng 60g, hai muỗng đường trắng. Cọng sen rửa sạch, sắc uống kèm với đường.
Chán ăn do suy nhược:
Hạt sen 100g, bao tử heo một cái. Bao tử rửa sạch, thái lát, thêm nước vừa đủ, tiềm cách thủy với hạt sen, dùng trong ngày.
Người nóng, nổi nhọt:
Hoa sen tươi 50g hoặc 30g loại khô, đường phèn 20g đem sắc uống thay trà thường xuyên, hoặc dùng hoa sen đã sắc đắp tại chỗ.
Tuổi già hay uể oải trong người:
Củ sen tươi 100g nấu chín, mỗi ngày ăn vào buổi sáng và chiều.
Băng huyết, chảy máu cam, tiêu tiểu ra máu:
Lá sen tươi 40g, rau má 12g. Sao vàng, thái nhỏ hai vị này, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày. Cách khác, lấy 10 ngó sen, giã nát lấy nước, thêm ít đường đỏ, đun lên uống ngày hai lần sáng và tối. Trường hợp xuất huyết đường tiêu hóa có thể lấy nước ngó sen và nước ép củ cải, mỗi thứ 20ml, trộn đều uống ngày hai lần, liên tục trong nhiều ngày.
Rôm sảy, ghẻ lở:
Lá sen tươi băm nhỏ nấu với hạt đậu xanh (để nguyên vỏ) làm canh ăn.
Máu hôi không ra hết sau khi sinh:
Lá sen sao thơm 20 - 30g tán nhỏ, sắc với 200ml nước còn 50ml, uống làm một lần trong ngày.
Sốt xuất huyết (Hỗ trợ):
Lá sen 40g, ngó sen hoặc cỏ nhọ nồi 40g, rau má 30g, hạt mã đề 20g, sắc uống ngày một thang. Nếu xuất huyết nhiều, có thể tăng liều của lá và ngó sen lên 50 - 60g.
Giun kim:
Hạt sen 50g, hạt hướng dương 30g, hạt bí đỏ bỏ vỏ 30g, hạt cau 12g, đường phèn 20g. Xay nhỏ bốn loại hạt này rồi cho vào nồi nước 250ml, đun chín nhừ, cho đường vào ăn ngày ba lần, ăn trong năm ngày.
Chữa nôn:
Lấy 30g ngó sen sống, 3g gừng sống, giã nát cả hai thứ vắt lấy nước, chia làm hai lần uống trong ngày.
Chữa ho ra máu:
Ngó sen 20g, bách hợp hoặc lá trắc bá 20g, cỏ nhọ nồi 10g, thái nhỏ, phơi khô, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày.
Chữa băng huyết:
Ngó sen sao, tam lăng, nga truật, huyết dụ, bồ hoàng, mỗi vị 8g; bách thảo sương 6g. Sắc uống ngày một thang.
Chữa tiểu tiện ra máu:
Ngó sen 12g, sinh địa 20g, hoạt thạch 16g; tiểu kê, mộc thông, bồ hoàng, đạm trúc diệp, sơn chi tử, mỗi vị 12g; chích cam thảo, đương quy, mỗi vị 6g. Sắc uống trong ngày.
Trị nôn ra máu:
Lá sen 15g, ngó sen 15g, cỏ nhọ nồi 20g. Cho các vị vào nồi, đổ 3 bát nước sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày.
Trị chảy máu cam:
Ngó sen rửa sạch, giã vắt nước cốt uống, nhỏ vài giọt vào mũi.
Trị trẻ biếng ăn, người lớn suy nhược, ăn kém:
Hạt sen 100g, đậu ván trắng 10g, trần bì 12g, mầm lúa 30g. Tất cả sao qua, tán mịn, ngày uống 3 lần mỗi lần 100g, uống với nước cơm.
Chữa mất ngủ:
Lá sen sắc đặc pha chút đường, uống trước khi đi ngủ khoảng 2 giờ sẽ ngủ ngon.
Trị viêm mũi, ngạt mũi lâu ngày:
Cánh hoa sen thái chỉ phơi khô 100g, bạch chỉ 100g. Tất cả tán mịn, cuốn giấy như cuốn thuốc, hút phả khói ra mũi liên tục trong vòng 1 tuần.
Trị đau lưng, mệt mỏi:
Nhụy sen 4g, cam thảo 6g. Tất cả cho vào nồi, đổ 3 bát nước sắc còn 1 bát, uống trước khi đi ngủ.
Xem thêm: Dưỡng tâm an thần việt nga, dưỡng tâm an thần pv (hộp 60 viên)
Chữa đái tháo đường:
Tâm sen 8g; thạch cao 20g; sa sâm, thiên môn, mạch môn, hoài sơn, bạch biển đậu, ý dĩ, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Trà sen:
-Thành phần: 400g nhụy sen, 300g hạt sen và 400g cúc hoa.
- Cách làm: nhụy sen đem phơi hoặc sấy khô. Hạt sen đem ngâm nước nóng, bóc sạch vỏ ngoài và bỏ tim bên trong, sấy khô sao vàng. Cúc hoa phơi khô trong mát (hoặc sấy). Đem cả 3 loại trên sao vàng cho bốc mùi thơm, để nguội, cho vào lọ đậy kín, để dành dùng uống như trà. Loại trà này giúp cho ăn, ngủ rất tốt.
Tham khảo
Kiêng kị
Phụ nữ khi đang trong thời kỳ hành kinh, phụ nữ khi đang mang thai hoặc cho con bú không nên dùng lá sen.
Trường hợp người thể hàn uống vào cũng ngủ được nhưng về lâu dài sẽ bị mệt mỏi, mất trí nhớ, tim đập thất thường. Nếu sử dụng lá sen lâu dài có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh lý là làm giảm ham muốn tình dục.
Cây sen là loài cây rất quen thuộc đối với người Việt, các bộ phận như hạt sen, tâm sen, lá sen, ngó sen… đều có tác dụng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh. Việc nắm rõ thông tin về loại cây này, giúp người bệnh sử dụng an toàn và hiệu quả nhất.
Cây sen là loài cây rất quen thuộc đối với người Việt, các bộ phận như hạt sen, tâm sen, lá sen, ngó sen… đều có tác dụng trong việc hỗ trợ điều trị một số bệnh. Việc nắm rõ thông tin về loại cây này, giúp người bệnh sử dụng an toàn và hiệu quả nhất.
Các bộ phận trên cây sen đều có thể dùng làm thuốc trị bệnh
Đặc điểm tổng quan của cây sen
Chúng ta thường thấy cây sen mọc ở vùng đầm lầy nhiều khu vực trên toàn quốc đặc biệt những vùng có khí hậu nhiệt đới. Đặc điểm của Sen cũng khác nhiều với các loại thực vật khác nên khá dễ nhận biết.
Cây sen được trồng ở khu vực nào
Cây sen còn có tên gọi khác là cây liên hoa, cây bông sen. Tên khoa học là Nelumbo nucifera, thuộc họ Sen (Nelumbonaceae).
Cây sen có nguồn gốc xuất từ Ấn Độ, Châu Á. Tại Việt Nam cây sen được trồng khắp các tỉnh thành trong cả nước, một số nơi trồng nhiều như: Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp,…
Đặc điểm của cây sen
Cây sen thuộc loại cây thủy sinh, sống lâu năm thân rễ mọc sâu dưới bùn chiều dài rễ tới 4m. Thân rễ gọi là ngó sen, ngó màu trắng, hình ống, bên trong có nhiều lỗ khí tạo thành những rãnh, ngó sen có chồi mầm mọc ở đầu ngọn.
Lá sen màu xanh, hình tròn, mọc trên cuống dài, trên cuống có nhiều gai nhỏ, chiều dài cuống khoảng 1,5 m, nổi rõ gân.
Hoa sen có màu trắng, hồng, đỏ, vàng, mọc trên những cuống dài như lá, cuống hoa có gai như cuống lá. Các cánh hoa ôm lấy lớp nhị vàng và đế hoa. Đế hoa chứa nhiều hạt, trong hạt có lá mầm và tâm sen.
Củ sen màu nâu vàng, được hình thành bởi thân rễ phình to, có hình dùi trống.
Tại Việt Nam, cây sen được phân ra thành một số loại như: hoa sen hồng (tên khoa học: Nelumbo nucifera), hoa sen trắng (tên khoa học Nelumbo lutea, còn gọi là sen Mỹ hay sen vàng), hoa sen xanh (tên khoa học là Nymphaeacaerulea).
Thành phần hóa học của cây sen
Bộ phận dùng: tất cả các bộ phận của cây sen đều được làm thuốc. Thành phần hóa học của cây sen bao gồm các hoạt chất sau.
Lá sen: có chứa các hoạt chất như anonain,pronuxiferin, N-nornuxiferin, liriodenin, D.N.metylcoclaurin, roemerin, nuxiferin và O.nornuxiferin. Ngoài ra, còn chứa rất nhiều ancaloit, vitamin C, axit xitric, axit tactric, axit oxalic, axit succinic.
Tâm sen: có chứa asparagin và ancaloit( 0.06%).
Ngó sen (Liên ngẫu): có chứa asparagin 2% acginin, trigonelin, tyrocin, ete photphoric, glucoza, vitamin C.
Hạt sen (Thạch liên tử ): có chứa nhiều tinh bột, trigonelin, đường, protit 16.6%, chất béo 2%, cacbonhydrat 62%. canxi 0.089%, photo 0.285%, sắt (Fe) 0.0064%.
Gương sen (Liên phòng): có chứa protit 4.9%, chất vé 0.6%, cacbon hydrat 9% carotin 0.00002%, nuclein 0.00009%, vitamin C 0.017%.
Nhị sen (Liên tu): có chứa tanin và một số hoạt chất khác.
Cây sen dùng làm thuốc theo Đông Y và Tây Y
Các bộ phận trên cây sen từ lá sen, hoa sen, tâm sen, hạt sen… đều được sử dụng, nghiên cứu làm thuốc trong Đông Y từ nhiều năm nay và trong Tây Y gần đây. Không chỉ có hiệu quả trong hỗ trợ điều trị bệnh, một số hoạt chất trong Sen đã được chiết xuất để chế tạo các loại thuốc điều trị bệnh hiệu quả, an toàn.
Công dụng của cây sen theo Đông y
Hạt sen: có vị ngọt tính bình. Có tác dụng bồi bổ cơ thể, chữa di tinh, mộng tinh, mất ngủ, suy nhược thần kinh, tiêu hóa kém.
Tâm sen: có vị đắng tính hàn. Công dụng ức chế dục tính, nên dùng chữa di tinh, an thai. Giảm co bóp ruột nên làm giảm đau bụng. Chữa tim hồi hộp, mộng tinh, mất ngủ, huyết áp cao.
Ngó sen: có vị ngọt, tính mát. Có tác dụng cầm máu, thanh nhiệt giải độc. Thường dùng chữa sốt cao, chảy máu (đi ngoài ra máu, tiểu tiện ra máu, nôn ra máu, rong kinh).
Gương sen: có vị đắng, chát, tính mát. Có tác dụng cầm máu. Thường dùng chữa đại tiểu tiện ra máu, đới hạ.
Lá sen: có vị đắng, tính bình, có tác dụng cầm máu. Thường dùng để điều trị chứng bệnh: Thử thấp tiết tả, thủy chỉ phù thũng, nôn ra máu, chảy máu cam, băng huyết, đi lỵ ra máu. Theo kinh nghiệm dân gian: Lá sen còn có tác dụng hạ mỡ máu, chữa đau đầu, xơ vữa mạch máu, đái đường, hạ huyết áp cao.
Nhị sen: có vị đắng mát, tính lương, tác dụng cầm máu. Thường dùng chữa các chứng bệnh: Băng huyết, thổ huyết, di mộng tinh, mất ngủ, thần kinh suy nhược, táo bón, bí đại tiểu tiện, đau đầu, điều hòa huyết áp, chứng ngực sườn đầy tức.
Công dụng của cây sen theo Tây y
Cây sen giúp bảo vệ tim, ngăn ngừa đột quỵ
Trong củ sen, lá sen, tâm sen có chứa: vitamin nhóm B, natri kali, giúp bảo vệ tim, tránh các cơn đau thắt ngực, kiểm soát sự tiết mồ hôi của cơ thể, điều hòa nhịp tim và huyết áp ở mức ổn định, kiểm soát cường độ homocysteine trong máu.
Cây sen giúp tinh thần thoải mái, minh mẫn, cải thiện tâm trạng
Trong củ sen, lá sen, tâm sen có chứa: vitamin B có tác dụng điều chỉnh và xoa dịu các triệu chứng khó chịu như: căng thẳng, đau đầu, stress, suy nhược thần kinh, tạo cảm giác thoải mái, vui vẻ.
Cây sen giúp ngăn ngừa táo bón
Trong củ sen, lá sen, tâm sen có chứa Cellulose là chất xơ không hòa tan có tác giúp làm sạch ruột, phòng ngừa táo bón, kích thích ruột và làm mềm phân. Đồng thời, trong củ sen có chứa nhiều vitamin C, vitamin nhóm B, chất xơ, khoáng chất và chất điện giải làm giảm tình trạng táo báo, khó tiêu, tốt cho tiêu hóa, tăng khả năng hấp thụ dưỡng chất.
Cây sen giúp giải độc gan, chữa xuất huyết
Trong củ sen, lá sen, tâm sen chứa tanin có tác dụng cải thiện các bệnh lý về gan như bệnh phì đại gan và bệnh gan nhiễm mỡ, thanh nhiệt, giải độc giúp gan khỏe mạnh hoạt động tốt. Đặc biệt trong củ sen có chứa nhiều tinh bột, protein, aspartic, vitamin C… có tác dụng làm giảm các triệu chứng như: xuất huyết đường tiêu hóa, xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng, cầm máu.
Cây sen hỗ trợ điều trị mất ngủ
Trong củ sen, lá sen, tâm sen có nhiều khoáng chất như: kẽm, mangan, magie, sắt, đồng có tác dụng trong việc điều trị mất ngủ, khó ngủ, đặc biệt ở người cao tuổi và suy nhược, trầm cảm, làm việc căng thẳng.
Cây sen giúp bổ máu
Trong củ sen cũng chứa nhiều sắt và đồng. Những chất này giúp cơ thể sản xuất bào hồng cầu, ngăn chặn các triệu chứng thiếu máu, tăng cường sức sống và lưu lượng máu trong cơ thể.
Cây sen giúp điều hòa huyết áp
Trong củ sen, lá sen, tâm sen có chứa hàm lượng lớn kali giúp cân bằng huyết áp, giảm sự co lại và xơ cứng mạch máu, tăng lưu lượng máu và làm giảm sự chèn ép trong hệ thống tim mạch, làm giảm các triệu chứng như: đau đầu dữ dội, hoa mắt, chóng mặt, đau tức ngực…
Cây sen giúp hỗ trợ giảm cân hiệu quả
Trong củ sen, lá sen, tâm sen chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, không chứa nhiều calo có tác dụng điều hòa các nhu động ruột rất tốt , hỗ trợ hệ tiêu hóa, giảm cảm giác thèm ăn phòng chống béo phì. Do vậy, phù hợp với những người đang ăn kiêng để giảm cân.
Một số bài thuốc từ cây sen đơn giản, hiệu quả
Có nhiều bài thuốc trong Đông Y rất đơn giản mà có hiệu quả tốt cho bệnh lý từ tiêu hóa tới thần kinh. Bạn đọc có thể tham khảo để chăm sóc sức khỏe cho gia đình bằng các bài thuốc từ Sen.
Bài thuốc số 1: Cây sen điều trị tiêu hóa kém ở trẻ em, hay đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy phân sống
Nguyên liệu: hạt sen 14g, bạch truật: 12g, gừng nướng 3 lát, bạch phục linh 6g, nhân sâm 4g, đại táo 4 quả, thục địa 4g, cam thảo (trích) 3g.
Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu trên vào ấm sắc với 1500ml nước cho đến khi còn lại 1000 ml nước, lấy ra uống ngày uống 3 lần sau bữa ăn .
Bài thuốc số 2: Cây sen chữa chứng suy nhược cơ thể ở người có bệnh đường hô hấp, viêm phế quản mãn tính, lao.
Nguyên liệu: Tâm sen 10g, Ngũ vị tử 12g, Đại táo 4 quả, Đan bì 12g, Quy bản 12g, Y dĩ 12g, Mạch môn 12g, Sinh địa 12g, Cát cánh 10g, Bạch thược 12g, Trần bì 10g, Đẳng sâm 12g, cam thảo 6 g.
Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu trên vào ấm sắc với 2000ml nước cho đến khi còn lại 1000 ml nước, lấy ra uống ngày uống 3 lần sau bữa ăn .
Bài thuốc số 3: Cây sen chữa chứng hồi hộp, đau lưng, mỏi gối, kém ăn, ngủ ít
Nguyên liệu: Hạt sen: 12g, trạch tả: 8g, liên nhục 8g, phụ tử chế 8g, Hoài sơn 18g, Táo nhân 8g, Thục địa 12g, Ngục quế 6g.
Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu trên vào ấm sắc với 1500ml nước cho đến khi còn lại 1000 ml nước, lấy ra uống ngày uống 3 lần sau bữa ăn .
Bài thuốc số 4: Cây sen trị chứng lao phổi ho ra máu hoặc khi nôn ra máu
Nguyên liệu: Ngó sen 25g, cỏ nhọ nồi 25g, bạch cập 18g, trắc bách diệp tươi 18g.
Cách thực hiện: Các nguyên liệu trên trộn lẫn với nhau nghiền thành bột mịn, mỗi ngày uống 10g pha với nước ấm ngày 3 lần.
Bài thuốc số 5: Cây sen hỗ trợ điều trị bệnh béo phì
Nguyên liệu: Lá sen tươi 2g hoặc lá sen khô 20g
Cách thực hiện: Cho lá sen vào ấm sắc với 1000ml nước uống thay nước lọc hàng ngày.
Một số món ăn chế biến từ cây sen ngon, bổ, dễ làm
Những tưởng Sen chỉ để làm đẹp hoặc để làm thuốc, thực tế Sen có thể dùng để chế biến món ăn rất ngon và đặc trưng. Các món như cá hấp lá sen, cốm gói lá sen, gà nướng sen, cá nướng sen, ngó sen nộm… đều là đặc sản của nhiều vùng miền trên toàn quốc mà ai cũng nên thưởng thức ít nhất 1 lần trong đời.
Món ăn 1: Cơm hấp lá sen
Nguyên liệu: Tôm tươi, Hạt sen tươi, Đậu Hà Lan, Cà rốt, Nấm hương: vài cái. Gia vị, dầu ăn, hành khô… Gạo ngon vừa ăn tùy số lượng người
Cách thực hiện: Tất cả các thành phần này rửa sạch, thái hạt lựu và trộn cùng với nhau và nêm nếm gia vị vừa ăn. Cho vào lá sen buộc túm đầu và hấp cách thủy. Khi ăn, cắt đầu buộc là lá sen ra.
Món ăn 2: Nộm ngó sen tai heo
Nguyên liệu: Ngó sen tươi, Cà rốt, Dưa chuột, Tai heo. Lạc rang, rau kinh giới, rau mùi. Nước mắm, đường, dấm hoặc chanh tươi.
Cách thực hiện: Tai heo rửa sạch và cho nồi nước luộc chín cùng một thìa gia vị. Khi tai heo nguội thái thành miếng dài mỏng vừa ăn.
Ngó sen rửa sạch cắt khúc, dưa chuột rửa sạch bỏ hạt và cắt lát, bào sợi cà rốt. Rau thơm, kinh giới, rau mùi rửa sạch thái khúc.
Pha nước trộn: Dùng nước mắm, giấm, đường với tỉ lệ: 1:2:1 vào bát và khuấy đều thành hỗn hợp chua ngọt, có thể cắt thêm ớt nếu ăn cay.
Cho tất cả các nguyên liệu (trừ rau) vào âu to và rưới nước trộn đã làm trộn đều để khoảng 5-7 phút ngấm đều, sau đó cho lạc, rau thơm trộn đều bày ra đĩa.
Món ăn 3: Củ sen muối
Nguyên liệu: Su hào: 1 củ to hoặc 2 củ nhỏ. Cà rốt: 1 củ to hoặc 2 củ nhỏ. Dưa chuột: 2 quả. Củ sen: 1 củ. Ớt sừng: 2-3 quả; gừng: 1 củ, 1 muỗng cà phê muối, 1 bát nhỏ mắm, 1 thìa đường; 1 thìa dấm ăn
Cách thực hiện:
Củ sen gọt vỏ rửa sạch cắt lát ngâm nước muối pha loãng cho ra nhựa. Sau đó vớt ra và chần sơ củ sen trong nước nóng. Bước này giúp củ sen hết nhựa đen và nhớt.
Cà rốt, su hào, dưa chuột gọt vỏ và thái con chì. Ớt sừng và gừng rửa sạch đem xay nhuyễn hoặc thái mỏng.
Trộn đều củ quả với muối. Tiếp tục thêm mắm, giấm, đường vào bát rau củ, trộn đều và cuối cùng cho ớt, gừng vào trộn để rau củ ngấm gia vị.
Cho hỗn hợp vào hũ, đậy kín, rau củ sau khi trộn có thể ăn ngay hoặc để 1-2 ngày cho chua hơn ăn càng ngon.
Món ăn 4: Cá điêu hồng nướng lá sen
Nguyên liệu: Cá điêu hồng (1con), tỏi băm, hành tím băm nhỏ, Sa tế, muối, bột nêm, tiêu, lá sen
Cách thực hiện: Cá diêu hồng làm sạch và dùng dao khứa dọc thân cá rồi cho gia vị vào ướp. Sau khi ướp dùng lá sen bọc kín cá lại và nướng trên than hồng. Chị em nội trợ có thể nướng bằng lò nướng. Khi lá sen cháy xém bên ngoài là cá có thể ăn được.
Món ăn 5: Ngó sen xào tôm
Nguyên liệu: Ngó sen, tôm sú, hành lá, mùi tàu. Gia vị: Muối, đường, hạt nêm
Cách thực hiện: Ngó Sen cắt thành khúc vừa ăn, rửa sạch ngâm với nước cho thêm tí chanh để ngó Sen được trắng. Tôm bóc vỏ và xẻ dọc sống lưng bỏ hết chỉ đen. Tỏi băm phi thơm và cho tôm vào xào trên lửa lớn, khi tôm đã săn lại cho ngó sen vào xào chín tới và nêm gia vị vừa ăn. Sau đó bày ra đĩa.
Nhưng lưu ý khi sử dụng Sen
Dù cây sen tự nhiên tương đối an toàn, một số đối tượng không nên sử dụng sen vì tác dụng không mong muốn. Và cũng tùy thuộc từng bộ phận sen mà có độ an toàn khác nhau, hãy cùng tham khảo.
Sử dụng cây sen gây tác dụng phụ như thế nào?
Hạt sen, củ sen, tâm sen, lá sen có tình bình, không độc cho nên không gây tác dụng phụ. Tuy nhiên việc ăn quá nhiều hạt sen có thể gặp một số vấn đề như: gây táo bón, đầy bụng, khó tiêu bởi hạt sen chứa nhiều chất dinh dưỡng việc sử dụng quá nhiều sẽ gây tác dụng phụ.
Việc sử dụng quá nhiều hạt sen còn gây mệt mỏi, rối loạn nhịp tim, suy giảm trí nhớ và giảm ham muốn tình dục ở cả nam và nữ. Do vậy, người sử dụng không nên ăn quá 2g/ ngày, không dùng liên tục trong vòng 1 tuần. Sau khi sử dụng vài ngày, tạm nghỉ để cơ thể có thời gian hấp thụ sau đó tiếp tục sử dụng tiếp.
Những đối tượng nào cần lưu ý khi sử dụng cây sen
Không sử dụng lá sen cho phụ nữ có thai và cho con bú.
Không sử dụng lá sen khi phụ trong thời kỳ hành kinh .
Những người mắc chứng bệnh tim mạch không nên sử dụng tâm sen.
Những đối tượng nam giới yếu sinh lý không nên sử dụng tâm sen.
Cách bảo quản hạt sen để sử dụng lâu dài
Vì Sen chỉ có mùa hè, mùa thu Sen tàn và mùa đông ngủ đông chỉ còn phần củ sen, hay còn gọi là ngó sen. Cho nên, để sử dụng Sen quanh năm cần có cách bảo quản cho phù hợp, chống nấm mốc mà vẫn giữ được dược chất, hương vị thơm ngon, nhất là phần hạt sen.
Phơi khô hạt sen
Sau khi mua hạt sen tươi về, bạn tách vỏ xanh bỏ và giữ lại phần hạt sen màu trắng bên trong. Tiếp theo, bạn hãy dùng dao cắt bỏ một ít 2 phần đầu của thân hạt sen rồi nhẹ nhàng khía dọc hạt, dùng tăm để lấy tâm sen ra sau đó đem phơi khô cho vào túi nilon bọc kín sử dụng đến đâu gói chặt đến đó để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh chỗ ẩm ướt.
Hạt sen tươi để đông đá
Sau khi tách vỏ bạn cần chia nhỏ hạt sen thành từng phần cho mỗi lần sử dụng, sau đó cho vào hộp nhựa sạch, bỏ vào ngăn đông (ngăn đá) của tủ lạnh.
Cách rã đông hạt sen tươi khi dùng:
Khi cần sử dụng, bạn lấy từng phần sen đã cho vào hộp trước đó để rã đông bằng nước ấm. Nếu không dùng cách này, bạn có thể hấp lại hạt sen rồi có thể chế biến lại tùy ý.
Cách bảo quản hạt sen trên không chỉ giúp hạt sen tươi không hỏng còn giữ nguyên toàn bộ chất dinh dưỡng có trong hạt sen. Khi dùng, sẽ thấy hạt sen vẫn có độ dẻo, mềm, thơm ngon.
Cây sen có nhiều công dụng trong việc điều trị bệnh, hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp mọi người nắm được những thông tin cần thiết về loại thảo dược này trong quá trình sử dụng cũng như biết cách sử dụng để đạt hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.
